استان مرکزی به عنوان پایتخت صنعتی ایران تقریباًدر مرکز ایران قرار دارد. بزرگترین شهر و مرکز استان مرکزی شهراراک میباشد. در روزگارکهن این شهر عراق نام داشت که در زمان تسلط اعراب بر ایران عراق عجم نامیده می‌شد کهشامل بسیاری از استانهای همجوار امروزی می‌شد. این استان از شمال به استانهای تهران،البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استانهای لرستان و اصفهان و ازشرق به استانهای تهران، قم و اصفهان محدود است. این استان با مساحتی معادل ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع حدود ۱٬۸۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده‌است.بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان مرکزی دارای ۱۲ شهرستان، ۲۳ بخش، ۳۲ شهر، ۶۶ دهستان و ۱٬۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه‌است.[۲] مرکز این استان شهر اراک است. شهرستانهایاین استان عبارت‌اند از: اراک، محلات، ساوه، تفرش، خمین، فراهان، دلیجان، شازند، آشتیان،کمیجان، زرندیه و خنداب
نام گذاری
نام استان مرکزیبرای اولین بار در سال ۱۳۲۶ خورشیدی مطرح گردید. در آن سال استان مرکزی (به مرکزیتتهران) پهنه وسیعی از مرکز کشور شامل شهرهای تهران، قزوین، ساوه، قم، دماوند و محلاتبود. در سال ۱۳۳۹ شهرهای اراکو کاشان به استان مرکزی اضافه شدند تا سرانجام در سال ۱۳۵۶ با انتقال مرکز استان از تهران به اراک، نام مرکزیبر روی استان باقی ماند.
از نظر واژه شناسی، مرکزی یک صفت است که ریشه‌ای غیرفارسی دارد.[۳]
در سال ۱۳۸۹ رئیس جمهور وقت، محمود نژاد پیشنهاد تغییر نام استانبه استان آفتاب را مطرح کرد. دلیل وی برای طرح این پیشنهاد روشن نبودن نام مرکزی درتبیین هویت و معرف فرهنگ استان بود.[۴] اما این پیشنهاد دربرنامه زنده تلویزیونی بامخالفتمجری برنامه وپس از آن با مخالفت برخی از نمایندگان استان مرکزی مواجه شد.[۵] بعد از این برای تغییر نام استان نام‌هایدیگری مانند استان ماد[۶] واستان اراک نیز پیشنهاد شد..
پیشینه
پیش از اسلام
استان مرکزی در منطقه‌ای واقع شده‌است که در زمانهایقدیم به آن ماد بزرگ، در اوایل دوره اسلامی ایالت جبال و در سده‌های بعد عراق عجم می‌گفتند.نام جبال برای اوّلین بار توسط اعراب به کوهستان‌های مغرب ایران نسبت داده شد. در دورهسلجوقیان، خلفای عباسی لفظ عراق عجم (به معنای عراق غیر عرب) را به مناطق غربی ایراننسبت دادند.[۷]
مادها
زمانی که آریاییها وارد ایران شدند متشکل از سه طایفهیا قوم بودند. گروهی به نام قوم پارس در مناطق جنوبی کشور مستقر شدند، گروه دوم پارتهابودند که در قسمت شرقی ایران ساکن شدند و گروه سوم مادها بودند که در مرکز و غرب ایرانسکنی گزیدند.
بنا بر تحقیقات تاریخی، در گذشته سرزمین ماد به سهبخش عمده تقسیم شده بود:
ماد آتروپاتن یا ماد علیا یا ماد کوچک.
ماد سفلی یا ماد بزرگ (که امروزه قسمتبزرگ آن رااستان مرکزی تشکیل می‌دهد).
ناحیه پارتاکنا (استان اصفهان امروزی).[۸]
برای بررسی و چگونگی پیشرفت و توسعه در هر مکانی نیازبه اطلاعات جغرافیایی و تاریخی آن ناحیه از زمان یکجا نشینی و توسعه روستا و پیدایششهر میباشد اما به دلیل جنگ‌ها و هجوم اقوام وحشی و خارجی به سرزمین ماد سفلی، اسنادو نوشته‌ها و آثاری که به طور وضوح مبین زندگی و تمدن آن دوران در استان باشد از بینرفته‌است، به عنوان مثال:
از خط نوشته دوران ماد، درداخل‌ایران چیززیادی باقی نمانده، تنها سند مهم زبان تاتی است که از شاخه‌های زبان مادی بوده و اکنوندر بخشهایی از استان مرکزی (منطقه وفس) در کمیجان با آن زبان سخن می‌گویند.
تمام سنگ نوشته‌ها و الواح مکشوفه مربوطبه دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی است و آنها توجهی به آثار و تمدن قوم ماد نداشتند.
یورشهای مداوم ۴۶ ساله قومآشور به سرزمین ماد که سبب ویرانی شهرها وشهرکها شد. بسیاری از تپه‌های تاریخی به احتمال قوی بازمانده آن دوران هستند.
هجوم بیست و پنج ساله سکاها به ماد سفلیو ویرانی شهرها و شهرکها.
ویرانگری‌های اسکندر مقدونی در قسمتی ازغرب ایران و ناحیهٔ ماد و نابودی کلیه نوشته‌های تاریخی و فرهنگی و اجتماعی بهزبان مادی.
دگرگونی و تغییر خط و الفبا از پارسی باستانبه هخامنشی و سپس به پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی.
حمله اعراب به ایران و سپس تهاجم ترکانو مغولان که موجب شد تمامی کتابهای مذهبی، علمی، تاریخی و فرهنگی سوزانده شود یا درونرودخانه ریخته شود.[۹]
هخامنشیان
در دوران هخامنشیان سرزمین‌ایران بنا به نوشتهٔ هرودت بیست ساتراپ تقسیم می‌شده‌است،که ماد سفلی (از ری تا همدان) جزء ساتراپ دهم بوده‌است. فهرست بیست‌گانه ساتراپ‌هایایران با توجه به تاریخ هرودت و سنگ نبشته‌های بیستون کشف شده‌است. استان مرکزی درروزگار هخامنشیان بخشی از ایالت مادها (ساتراپ دهم) و قسمتهایی از جنوب آن بخشی ازسرزمین الیمائیس بشمار می‌رفته‌است. این استان در شمار ت خوربران (یعنی جایی کهخورشید از آنجا می‌رود) بوده‌است.[۱۰]
ساتراپ دهم که استان مرکزی کنونی بیشترین مساحت ومهمترین بخش آن را تشکیل می‌داده‌است، اهمیت این ناحیه را در زمان قبل از اسلام معلوممی‌نماید و از طرف دیگر هر گونه تصمیم گیری و فرمان‌های حکومتی، نوع معیشت، تخصص‌ها،حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی و رشد و توسعه از هر نظر در ساختار تمدن آریایی آن زمانمشمول ساتراپ دهم نیز می‌شده‌است.[۱۱]
استان , ,مرکزی ,ماد , ,مرکز ,استان مرکزی ,این استان ,در سال ,که در ,ساتراپ دهم
درباره این سایت